Beyin (beyin) anevrizması nedir?
Beyin anevrizması, beyninizin içindeki veya çevresindeki bir kan damarının zayıf bir bölgesindeki şişkinliktir. Kan akışının sabit basıncı, zayıflamış bölümü dışarı doğru iterek kabarcık benzeri bir yumru oluşturur.
Kan bu çıkıntıya hücum ettiğinde anevrizma daha da genişler. Bir balonun incelmesine benzer şekilde içindeki havanın artmasıyla patlamasına benzer. Anevrizma sızdırırsa veya yırtılırsa (patlayarak açılır), beyninizde kanamaya neden olur. Bazen hemorajik felce neden olur, beyinde veya çevresinde beyin hasarına yol açabilen ve ölümcül olabilen kanama görülür.
Bu anevrizmalara beyin anevrizmaları da denir. Serebral beyin demektir.
Beyin anevrizmaları ne kadar yaygındır?
ABD'deki insanların %6 kadarının beyninde kanamayan bir anevrizma vardır (yırtılmamış anevrizma olarak adlandırılır). Yırtılmış beyin anevrizmaları nadirdir. Yılda yaklaşık 30.000 Amerikalıda görülürler.
Beyin anevrizmaları kimlerde görülür?
Aşağıdaki durumlarda beyin anevrizması geliştirme olasılığınız daha yüksektir:
- Kadın cinsiyet.
- 40 ila 60 yaş aralığı.
- Ailede anevrizma öyküsü olması
- Arteriyel diseksiyon, fibromüsküler displazi veya serebral arterit gibi nadir görülen bir kan damarı bozukluğunuz varsa.
- Ehlers-Danlos sendromu, Marfan sendromu, nörofibromatozis tip 1 veya Loeys-Dietz sendromu gibi bağ dokusunu etkileyen genetik bir bozukluğunuz varsa.
- Polikistik böbrek hastalığı varsa.
Doğum kusuru olarak beyin anevrizması ile doğarlar.
Anevrizmalar kalıtsal mıdır?
Birinci derece akrabalardan birinde beyin anevrizması varsa, ailenin geri kalanını, çocukları veya kardeşleri birinci basamak doktorunuzla görüştükten sonra kontrol ettirmeniz uygun olacaktır. Bu kontroller genellikle manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması ile yapılır.
Araştırmalar, bağlantının %10 ile %20 arasında değişebileceğini gösteriyor. Ancak hepsi, doktorların anevrizma hastalarının akrabalarının da zaman zaman anevrizması olduğunu bulduklarını göstermiştir. Siz veya aile üyeleriniz serebral anevrizmalar için başka risk faktörlerine sahipseniz, bu risk daha da olası hale gelir.
BELİRTİLER VE NEDENLERİ
Beyin anevrizmalarına ne sebep olur?
Beyin anevrizmasının neden oluştuğu açık değildir. Araştırmacılar, bu faktörlerin kan damarlarını tahriş edip zayıflattığına inanıyor:
- Sigara içmek.
- Kan enfeksiyonu.
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon).
- Amfetamin ve kokain kullanımı.
- Travmatik beyin hasarı (genellikle araba kazalarından kaynaklanır).
- Ateroskleroz (kan damarı duvarlarında yağ birikmesi).
Beyin anevrizmaları ne zaman gelişir?
Beyin anevrizmaları, 30 yaşında, nadiren daha da erken yaşlarda meydana gelebilir, ancak 40 yaşından sonra daha olasıdır.
Beyin anevrizmalarının kanamasına ne sebep olur?
Araştırmacılar, beyinde veya çevresinde kanamaya neden olan anevrizmanın sızmasına veya yırtılmasına neyin neden olduğunu tam olarak keşfetmediler. Ancak kan basıncınızı artıran her şey tehlikeli olabilir. Daha yüksek tansiyon, kanın kan damarı duvarlarına karşı daha sert itilmesini sağlar. Kan basıncını artırabilecek şeyler şunlardır:
- Devam eden stres veya ani bir öfke patlaması veya diğer güçlü duygular.
- Ağırlık veya mobilya gibi ağır bir şeyi kaldırmak, taşımak veya itmek için çok çalışmak.
- İlaçlarla uygun şekilde tedavi edilmeyen bilinen yüksek tansiyon.
Beyin anevrizmaları ağrılı mıdır?
Rüptüre olmamış beyin anevrizması olan çoğu insan, orada olduğunu bile bilmezler. Genellikle ağrıya veya herhangi bir belirtiye neden olmaz.
Bununla birlikte, birçok küçük (sadece daha büyük değil) anevrizmalar, kronik baş ağrısının nedenleri araştırılırken aslında bulunur. Araştırmacılar, baş ağrılarının doğrudan yırtılmamış bir anevrizma ile ilişkili olup olmadığından emin değiller. Bir düşünce, şişmiş kan damarının beyin çevresindeki sinirlere ve zarlara/dokulara baskı yaparak baş ağrısına neden olmasıdır.
Ani, şiddetli bir baş ağrısı (bazen "gök gürültüsü baş ağrısı" olarak adlandırılır) yırtılmış bir anevrizmanın belirtisi olabilir. Nadiren, az miktarda kan sızdıran bir anevrizmadan günler veya haftalarca süren bir baş ağrınız da olabilir. Bu tür kalıcı baş ağrısına nöbetçi baş ağrısı denir. Anevrizmanın patlamak üzere olduğuna dair bir uyarıdır.
Rüptüre olmamış beyin anevrizmasının belirtileri nelerdir?
Sağlam bir anevrizmanın en yaygın belirtileri baş ağrılarıdır. Diğer işaretler şunları içerebilir:
- Vizyon değişikliği.
- Tek taraflı göz bebeğinde büyüme
- Nöbetler.
- Başta veya yüzde uyuşma veya karıncalanma.
- Gözün üstünde ve arkasında ağrı.
- Boyun ağrısı.
- Mide bulantısı ve kusma.
Rüptüre beyin anevrizmasının belirtileri nelerdir?
Sızıntı yapan veya patlayarak açılan bir beyin anevrizması yaşamı tehdit eder. Acil tıbbi tedavi gerektirir. Beyin anevrizması rüptürü olan kişiler genellikle baş ağrısının hayatlarının en kötü baş ağrısı olduğunu söylerler. Şiddetli baş ağrısı aniden ortaya çıkar ve saatler veya günler sürer.
Şiddetli bir baş ağrısının yanı sıra, yırtılmamış bir anevrizmanın aynı semptomlarından bazılarına sahip olabilirsiniz (yukarıdaki listeye bakın). Ayrıca şunlara sahip olabilirsiniz:
- Boyun tutulması.
- Uyuşukluk ve hatta koma.
- Zihinsel karmaşa.
- Baş dönmesi veya dengenizle ilgili sorunlar.
- Konuşma zorluğu.
- Kol veya bacakta zayıflık veya hissizlik.
- Kalp krizi.
TEŞHİS VE TESTLER
Beyin anevrizması nasıl tespit edilir?
Beyin anevrizmanız olup olmadığını öğrenmek için sağlık uzmanınız bir görüntüleme testi isteyecektir. Bu testler beyin anevrizmalarının boyutunu, şeklini ve yerini gösterir:
- MRI (manyetik rezonans görüntüleme).
- BT (bilgisayarlı tomografi).
- Tanısal serebral anjiyogram
- MRA (manyetik rezonans anjiyografi).
- BTA (bilgisayarlı tomografi anjiyografi).
- Bazen, ilk görüntüleme testinde yırtılmış bir anevrizma görünmeyebilir. Belirtileriniz yırtılmış bir anevrizmaya işaret ediyorsa, doktorunuz lomber ponksiyon (spinal tap) isteyebilir. Bu test, beyninizi çevreleyen sıvıda kan olup olmadığını gösterir.
YÖNETİM VE TEDAVİ
Beyin anevrizması için kimler tedavi görmeli?
Sızdıran veya yırtılmış bir beyin anevrizması acil ameliyat gerektirir. Ancak beyin anevrizmasını ancak alakasız bir durum için görüntüleme testiniz olduğunda öğrenebilirsiniz.
Semptomlara neden olmayan küçük bir beyin anevrizmanız varsa ve başka ilgili risk faktörlerine sahip değilseniz, sağlık uzmanınız bunu tedavi etmemenizi önerebilir. Bunun yerine, sağlayıcınız zaman içinde herhangi bir değişiklik veya büyümeyi ekarte etmek için düzenli görüntüleme testleri isteyecektir. Ayrıca (sigara içiyorsanız) sigarayı bırakmanızı tavsiye edecekler ve tansiyon kontrolünüzün kontrol altında olmasını isteyeceklerdir. Semptomlar geliştirirseniz veya takip görüntülemede anevrizma değişikliği/büyümesi meydana gelirse hemen yardım almanız gerekecektir.
Belirtileriniz varsa, pozitif risk faktörleriniz varsa ve/veya anevrizma büyükse, siz ve sağlık uzmanınız cerrahi ve/veya endovasküler tedavinin yararlarını, risklerini ve alternatiflerini tartışacaksınız. Karar, aşağıdakiler dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır:
- Yaş
- Genel sağlık ve tıbbi durumunuz
- Anevrizmanın yeri, boyutu ve diğer özellikleri
- damar anatomisi
- Aile öyküsü
- Beyin kanaması riski (yırtılma)
Beyin anevrizmaları nasıl tedavi edilir?
Beyin anevrizmalarının rüptüre veya rüptüre olmamasına bakılmaksızın tedavisi cerrahi ve/veya endovasküler tedavidir.
Açık cerrahi (mikrovasküler) klipleme
Bu işlem sırasında cerrahınız anevrizmaya erişmek için kafatasınızda küçük bir delik açar. Cerrahınız küçük bir mikroskop ve aletler kullanarak anevrizmayı sıkıştırmak için anevrizmanın tabanına küçük bir metal klips takar. Bu, kanın anevrizmaya akmasını engeller. Ameliyat beyin kanamasını durdurabilir veya sağlam bir anevrizmanın açılmasını önleyebilir. Rüptüre (birkaç hafta ila ay) ve rüptüre olmamış (genellikle iki ila dört hafta) anevrizmalar için iyileşme süresi farklıdır. Bu prosedür, düşük tekrarlama oranı ile dayanıklı bir yöntem olarak kabul edilir.
Endovasküler tedavi (coil embolizasyonu, stentleme, balon yeniden modelleme, akış saptırma, intraluminal cihazlar
Bu işlem için cerrahınızın kafatasınızda bir delik açmasına gerek yoktur. Bunun yerine, doktor genellikle kasık veya bilekte bir kan damarına bir kateter (esnek bir tüp) sokar ve beyninize geçirir.
Doktorunuz, kateter aracılığıyla, bazen küçük stentler veya balonlar yardımıyla anevrizmaya çoğunlukla platinden yapılmış bir tel yumağı (küçük bir iplik yumağı gibi görünür) yerleştirir. Son zamanlarda, nikel titanyumdan yapılmış bir ağ top gibi görünen ve bobinlere benzer bir şekilde çalışan başka bir küçük cihazda piyasaya çıkmıştır. Her iki yöntem de tel bilye veya ağ cihazının etrafında ve içinde kan pıhtısı oluşumuna neden olur ve anevrizma içine kan akışını engelleyerek yırtılma riskini azaltır veya ortadan kaldırır.
'Akış saptırma' adı verilen başka bir teknik, kasık veya bilekten beyne giden bir kan damarına bir kateter dokumayı da içerir. Daha sonra doktorunuz anevrizmayı içeren kan damarı kısmına bir ağ tüp yerleştirmek için kateteri kullanır. Ağ, kanın anevrizma yerine akmasını teşvik eder veya yönlendirir.
Doktorunuz vasküler anatominize, anevrizmanın boyutuna ve konumuna ve diğer bazı özelliklere göre ve buna göre size en iyi tedavi seçeneğini/seçeneklerini önerecektir.
Açık cerrahide olduğu gibi, anevrizma rüptürü için iyileşme süresi birkaç hafta ila aylar arasında olabilir. Bununla birlikte, endovasküler tedavi ile tedavi edilen rüptüre olmamış anevrizmalarda çok daha kısa bir iyileşme, sadece birkaç gün beklenir. Spesifik endovasküler yönteme bağlı olarak, bazıları düşük anevrizma nüksü riskine sahip olabilir.
ÖNLEME
Beyin anevrizması büyümesi veya yeni anevrizma oluşumu nasıl önlenebilir?
Bir anevrizma bulunduğunda, kendi başına çözülmesi beklenmez. Ancak anevrizmanın büyümesi, değişmesi, anevrizma rüptürü veya yeni anevrizma oluşumu riski sağlıklı bir yaşam tarzıyla azaltılabilir. Yapabileceğiniz adımlar şunları içerir:
- Sigarayı bırakmak.
- Aşırı ağır kaldırmadan düzenli olarak (ve orta derecede) egzersiz yapın.
- Dengeli bir diyet yapın.
- Alkol veya uyuşturucu kullanım bozukluğu için yardım alın ve kokain veya diğer uyarıcı ilaçları kullanmayın.
- İlaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri ile yüksek tansiyonu kontrol edin.
GÖRÜNÜM / PROGNOZ
Beyin anevrizmasından kurtulma şansı nedir?
İnsanlar tüm yaşamları boyunca yırtılmamış bir beyin anevrizmasına sahip olduklarını bilmeden yaşayabilirler. Sağlam olduğu sürece, şansınız iyidir. Ancak, anevrizmanın boyutu, yeri ve diğerleri dahil olmak üzere birçok faktöre bağlı olarak beyin anevrizmasının yırtılma riski vardır. Bir anevrizma yırtılırsa, beyninizi çevreleyen boşluğa ve bazen beyin dokusunun kendisine kan sızarak hemorajik felce neden olur.
Rüptüre bir beyin anevrizması acil tıbbi tedavi gerektirir. Rüptüre bir anevrizma ile daha fazla zaman geçtikçe, ölüm veya sakatlık olasılığı artar. Rüptüre beyin anevrizması olan kişilerin yaklaşık %75’i 24 saatten daha uzun süre hayatta kalır. Yine de hayatta kalanların dörtte biri altı ay içinde yaşamı sonlandıran komplikasyonlara sahip olabilir.
Beyin anevrizması veya yırtılmış anevrizma belirtileri olduğunu düşünüyorsanız 112 arayın veya acil servise gidin. Ne kadar erken tıbbi yardım alırsanız, hayatta kalma şansınız o kadar yüksek olur.
Beyin kanamanız varsa komplikasyonlar nelerdir?
Anevrizma sızdığında veya patladığında, kan beynin içine veya çevresine akar. Biriken kan beyin dokusunu tahriş eder ve bu da beynin şişmesine neden olabilir. Sonuç, kalıcı beyin hasarı, felç veya aşağıdakiler gibi diğer komplikasyonlar olabilir:
Vazospazm, kan damarlarının daralmasına ve beyne daha az oksijen ulaşmasına neden olur.
Hidrosefali, beyne baskı yapan ve bazen “beyinde su” olarak adlandırılan, beyin çevresinde omurilik sıvısı birikmesidir.
Koma, birkaç günden haftalara kadar bilincinizi kaybettiğinizde.
Hiponatremi, kanın sodyum seviyesi değiştiğinde beyin hücrelerinin şişmesine ve beyin hasarına neden olabilir.
Daha fazla beyin hasarına neden olabilecek nöbetler veya kas kasılmaları.
Rüptüre olmamış bir beyin anevrizmam varsa ne yapmalıyım?
Rüptüre olmamış bir beyin anevrizmanız varsa, tedavi ve yönetim seçenekleriniz hakkında sağlık uzmanınızla konuşmanız önemlidir. Siz ve sağlayıcınız, onu yakından izlemenin ve kan damarını daha da zayıflatabilecek tıbbi durumları yönetmenin en iyisi olduğuna karar verebilir veya erken tedavinin en mantıklı olduğuna karar verebilirsiniz. Sağlık hizmeti sağlayıcınız, anevrizma dahil olmak üzere çeşitli faktörleri dikkate alacaktır:
- Boyut.
- Konum.
- Yırtılma riski.
Başka bir beyin anevrizması olma riskimi azaltmak için ne yapabilirim?
Genel sağlığınıza dikkat etmek, gelecekteki anevrizmaları önlemek için yapabileceğiniz en iyi şeydir. Yapabileceğiniz adımlar şunları içerir:
- Sağlıklı bir diyet yapın, kafeini sınırlayın ve uyarıcı ilaçlardan kaçının.
- Sigarayı bırakmak.
- Yüksek tansiyona katkıda bulunan koşulları yönetin.
- Yapabileceğiniz yaşam tarzı değişiklikleri ve yardımcı olabilecek ilaçlar hakkında sağlık uzmanınızla konuşun.
Özet
İnme semptomları olan veya olmayan ani, şiddetli bir baş ağrısı, beyin anevrizmasının bir işareti olabilir. Rüptüre bir beyin anevrizması, acil tıbbi müdahale ve acil tedavi gerektiren ciddi, yaşamı tehdit eden bir durumdur. Rüptüre olmamış bir beyin anevrizmanız varsa, farklı tedavi ve yönetim seçeneklerinin riskleri ve faydaları hakkında sağlık uzmanınızla görüşün.