Beyin Kanseri (Beyin Tümörü)
Beyin tümörleri kötü huylu (kanserli) veya iyi huylu (kanserli olmayan) olabilir ve çocukları ve yetişkinleri etkileyebilir. Ancak kanserli olsun ya da olmasın, beyin tümörleri çevredeki dokulara baskı yapacak kadar büyürlerse beyin fonksiyonunuzu etkileyebilir. Beyin tümörleri için çeşitli tedavi seçenekleri vardır.
Beyin tümörü nedir?
Bir beyin tümörü, beyninizin içinde veya çevresinde anormal bir hücre büyümesi veya kütlesidir. Omurga tümörleri ve beyin tümörleri birlikte merkezi sinir sistemi (CNS) tümörleri olarak adlandırılır.
Beyin tümörleri kötü huylu (kanserli) veya iyi huylu (kanserli olmayan) olabilir. Bazı tümörler hızlı büyürken bazıları yavaş büyür.
Beyin tümörlerinin sadece üçte biri kanserlidir. Ancak kanserli olsun ya da olmasın, beyin tümörleri çevredeki sinirlere, kan damarlarına ve dokuya baskı yapacak kadar büyürlerse beyin fonksiyonlarını ve sağlığınızı etkileyebilir.
Beyninizde gelişen tümörlere birincil tümörler denir. Vücudunuzun farklı bir bölgesinde oluştuktan sonra beyninize yayılan tümörlere sekonder tümörler veya metastatik beyin tümörleri denir. Bu makale birincil beyin tümörlerine odaklanmaktadır.
Beyin tümörü çeşitleri nelerdir?
Araştırmacılar 150'den fazla farklı beyin tümörü tanımladı.
Sağlık hizmeti sağlayıcıları, birincil tümörleri glial (beyninizdeki glial hücrelerden oluşur) veya glial olmayan (sinirler, kan damarları ve bezleri dahil olmak üzere beyninizin yapılarında veya içinde gelişir) ve iyi huylu (kanserli olmayan) veya kötü huylu (kanserli) olarak sınıflandırır.
Omuriliğinizde veya kolonunuzda birçok beyin tümörü türü de oluşabilir.
Genellikle iyi huylu olan beyin tümörü türleri şunlardır:
Kordomalar: Bu yavaş büyüyen tümörler tipik olarak kafatasınızın tabanında ve omurganızın alt kısmında başlar. Çoğunlukla iyi huyludurlar ancak çok hızlı büyürler.
Kraniofaringiomlar: Bu tümörler genellikle hipofiz bezinizin bir kısmından kaynaklanır. Beyninizin derinliklerindeki kritik yapıların yakınında bulundukları için çıkarılması zor tümörlerdir.
Gangliositomlar, gangliomlar ve anaplastik gangliogliomlar: Bunlar nöronlarda (sinir hücreleri) oluşan nadir tümörlerdir.
Glomus jugulare: Bu tümörler tipik olarak şah damarınızın (boyun damarı) üst kısmında, kafatasınızın tabanının hemen altında bulunur. Glomus tümörünün en yaygın şeklidir.
Meningiomlar: Bunlar, birincil beyin tümörlerinin en yaygın türüdür. Meningiomlar tipik olarak yavaş gelişir. Beyninizi ve omuriliğinizi koruyan doku katmanları olan meninkslerde oluşurlar. Nadir durumlarda, bir meningiom malign olabilir.
Pinositomlar: Bu yavaş büyüyen tümörler, beyninizin derinliklerinde bulunan ve melatonin hormonunu salgılayan epifiz bezinizde oluşur.
Hipofiz adenomları: Bu tümörler, beyninizin tabanında bulunan hipofiz bezinizde oluşur. Hipofiz beziniz vücudunuzdaki hormonları üretir ve kontrol eder. Hipofiz adenomları genellikle yavaş büyür ve aşırı hipofiz hormonları salgılayabilir.
Schwannomlar: Bunlar yetişkinlerde yaygın olarak görülen iyi huylu beyin tümörleridir. Periferik sinir sisteminizdeki veya kraniyal sinirlerinizdeki Schwann hücrelerinden gelişirler. Schwann hücreleri sinir uyarılarının iletilmesine yardımcı olur. Akustik nöromlar en sık görülen schwannomdur. Bu tümörler, vestibüler sinirinizde (iç kulağınızdan beyninize giden sinir) oluşur.
Kanserli (kötü huylu) beyin tümörleri
Kanserli primer beyin tümörlerinin yaklaşık %78'i gliomlardır. Bu tümörler, sinir hücrelerini çevreleyen ve yardımcı olan glial hücrelerde gelişir. Glioma türleri şunları içerir:
Astrositom: Bu tümörler en sık görülen glioma türüdür. Astrositler adı verilen yıldız şeklindeki glial hücrelerde oluşurlar. Beyninizin birçok yerinde oluşabilirler, ancak en yaygın olarak beyinde meydana gelirler.
Ependimomlar: Bu tümörler genellikle beyninizdeki ventriküllerin yakınında oluşur. Ependimomlar, ependimal hücrelerden (radyal glial hücreler olarak adlandırılır) gelişir.
Glioblastoma (GBM): Bu tümörler astrosit adı verilen glial hücrelerde oluşur. GBM'ler en hızlı büyüyen astrositomdur.
Oligodendroglioma: Bu nadir görülen tümörler, miyelin (beyninizdeki sinirlerin etrafındaki bir yalıtım tabakası) oluşturan hücrelerde başlar.
Medulloblastom, başka bir kanserli beyin tümörü türüdür. Bu tümörler hızla büyüyor ve kafatasınızın tabanında oluşuyor. Çocuklarda en sık görülen kanserli beyin tümörüdür.
Beyin tümörleri kimleri etkiler?
Beyin tümörleri çocukları ve yetişkinleri etkiler ve her yaşta gelişebilir. Doğumda erkek çocuklarda doğumda kadın çocuklardan biraz daha yaygındır.
Genellikle iyi huylu olan meningiom, hastalarında daha sık görülen tek beyin tümörü türüdür.
En ciddi beyin tümörü türü olan glioblastoma, genel nüfus yaşlandıkça insanlar arasında daha yaygın hale geliyor.
Primer beyin tümörleri ne kadar yaygındır?
Birincil beyin tümörleri (beyninizden kaynaklanan tümörler) nadirdir. Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl 100.000 kişiden sadece 5'ine birincil beyin tümörü teşhisi konuyor.
Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl 15 yaşın altındaki yaklaşık 4.100 çocuğa beyin veya merkezi sinir sistemi tümörü teşhisi konuyor.
Beyin tümörleri ne kadar ciddi?
Beyin tümörleri - kanserli olsun ya da olmasın - ciddi sorunlara neden olabilir. Bunun nedeni, kafatasınızın sert olması ve tümörün genişlemesi için yer sağlamamasıdır. Ayrıca, beyninizin hayati fonksiyonları kontrol eden kısımlarının yakınında bir tümör gelişirse semptomlara neden olabilir.
Beyin tümörleri şu şekilde sorunlara neden olabilir:
- Sağlıklı beyin dokusunu doğrudan istila eder ve yok eder.
- Yakındaki dokuya baskı uygular.
- Kafatası içinde artan basınç (kafa içi basınç).
- Beyninizde sıvı birikmesine neden olur.
- Beyninizdeki boşluklardan normal beyin omurilik sıvısı (BOS) akışını bloke ederek bu boşlukların genişlemesine neden olur.
- Beyninde kanamaya neden oluyor.
- Bununla birlikte, bazı insanlar hiçbir zaman semptomlara neden olmayan veya çevre dokuları sıkıştıracak kadar büyümeyen beyin tümörlerine sahiptir.
BELİRTİLER VE NEDENLERİ
Beyin tümörlerinin belirti ve semptomları nelerdir
Beyin tümörü olan bazı kişilerde, özellikle çok küçükse hiçbir belirti görülmez.
Bir beyin tümörünün belirti ve semptomları, tümörün konumuna, boyutuna ve türüne bağlı olarak değişir. Şunları içerebilirler:
- Sabahları daha şiddetli olabilen veya geceleri sizi uyandırabilen baş ağrıları.
- Nöbetler.
- Düşünme, konuşma veya dili anlama zorluğu.
- Kişilik değişir.
- Vücudunuzun bir bölümünde veya bir tarafında zayıflık veya felç.
- Denge sorunları veya baş dönmesi.
- Görme sorunları.
- İşitme sorunları.
- Yüz uyuşması veya karıncalanma.
- Mide bulantısı ya da kusma.
- Karışıklık ve oryantasyon bozukluğu.
Bu semptomları yaşıyorsanız, sağlık uzmanınızı görmeniz önemlidir.
Beyin tümörlerine ne sebep olur?
Araştırmacılar, bir hücrenin kromozomlarındaki belirli genler hasar gördüğünde ve artık düzgün çalışmadığında beyin tümörlerinin geliştiğini biliyorlar, ancak bunun neden olduğundan emin değiller. Kromozomlarınızdaki DNA'nız vücudunuzdaki hücrelere ne yapacaklarını söyler - onlara ne zaman büyüyeceklerini, ne zaman bölüneceklerini veya çoğalacaklarını ve/veya ne zaman öleceklerini söyler.
Beyin hücresi DNA'sı değiştiğinde, beyin hücrelerinize yeni talimatlar verir. Vücudunuz normalden daha hızlı büyüyen ve çoğalan ve bazen normalden daha uzun yaşayan anormal beyin hücreleri geliştirir. Bu olduğunda, sürekli büyüyen anormal hücre kalabalığı beyninizde yer kaplar.
Bazı durumlarda, bir kişi bu genlerden bir veya daha fazlasında değişikliklerle doğabilir. X ışınlarından veya önceki kanser tedavisinden büyük miktarda radyasyona maruz kalma gibi çevresel faktörler daha fazla hasara yol açabilir.
Diğer durumlarda, genlere verilen çevresel hasar tek neden olabilir.
Beyin tümörleri ile ilişkili birkaç nadir, kalıtsal (ebeveynden çocuğa geçen) genetik sendromlar vardır:
- Nörofibromatoz tip 1 (NF1 geni).
- Nörofibromatoz tip 2 (NF2 geni).
- Turcot sendromu (APC geni).
- Gorlin sendromu (PTCH geni).
- Tuberoskleroz kompleksi (TSC1 ve TSC2 genleri).
- Li-Fraumeni sendromu (TP53 geni).
Beyin tümörü olan kişilerin sadece %5 ila %10'unun ailesinde beyin tümörü öyküsü vardır.
TEŞHİS VE TESTLER
Beyin tümörleri nasıl teşhis edilir?
Bir beyin tümörünü teşhis etmek karmaşık bir süreç olabilir ve birkaç uzmanı içerebilir. Ancak bazı durumlarda, sağlık hizmeti sağlayıcıları başka bir tıbbi sorun için görüntüleme testleri yaparken bir beyin tümörü keşfedebilir.
Bir beyin tümörü semptomları yaşıyorsanız, sağlık uzmanınız bir fizik muayene yapacaktır. Ayrıca aşağıdakilerle ilgili sorular da soracaklar:
Belirtiler
Geçmiş ve mevcut sağlık koşulları.
Mevcut ilaçlar.
Ameliyatlar ve tıbbi tedaviler.
Aile tıbbi geçmişi.
Ayrıca, aşağıdaki değişiklikleri içeren bir nörolojik muayene de yapabilirler:
- Denge ve koordinasyon.
- Zihinsel durum.
- İşitme.
- Görüş.
- refleksler.
Bu değişiklikler beyninizin bir tümörden etkilenebilecek kısmına işaret edebilir.
Sağlık hizmeti sağlayıcınız bir beyin tümörünüz olabileceğinden şüpheleniyorsa, genellikle bir sonraki adım olan bir beyin taraması, genellikle bir MRI'dır.
Beyin tümörünü teşhis etmek için hangi testler yapılacak?
Sağlık hizmeti sağlayıcıları, bir beyin tümörünü teşhis etmek için aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli testler kullanır:
Beyin MRI veya BT taraması: Manyetik rezonans görüntüleme (MRI), beyin tümörlerini tanımlamak için en iyi görüntüleme testidir. Bilgisayarlı tomografi (BT), MRI'dan geçemeyecekseniz iyi bir alternatiftir. Bu testlerden önce damarlarınızdan birine tümörün görülmesini kolaylaştıran kontrast madde adı verilen bir madde enjekte edilir. Bu testler tümörün boyutunu ve tam konumunu belirli ayrıntılarla gösterebilir. Sağlık uzmanınız, tümörün yayılıp yayılmadığını görmek için akciğerleriniz, kolonunuz veya göğüsleriniz gibi vücudunuzun diğer bölümlerine de bakabilir.
Biyopsi: Sağlık hizmeti sağlayıcıları, tümör tipini ve kanserli olup olmadığını belirlemek için genellikle tümör biyopsisi (mikroskop altında inceleme için tümörün bir örneğinin çıkarılması) gerekir. Bir beyin cerrahı, tümörün tamamını veya bir kısmını çıkardıkları ameliyat sırasında biyopsi yapabilir. Tümöre ulaşmak zorsa, kafatasınızda küçük bir delik açmayı ve tümörden bir doku örneği almak için bir iğne kullanmayı içeren stereotaktik bir biyopsi yapabilirler.
Spinal drenaj (lomber ponksiyon): Bu prosedür için sağlık uzmanınız, omurganızın çevresinden beyin omurilik sıvısını (BOS) çıkarmak için küçük bir iğne kullanır. Bir laboratuvar, kanser hücrelerini aramak için bu sıvıyı inceler. Sağlık hizmeti sağlayıcıları, tümörün vücudunuzu kaplayan doku katmanlarını işgal ettiğinden şüphelendikleri zaman bu prosedürü kullanırlar.
Özel testler: Bazı testler bazen tanıya yardımcı olabilir. Örneğin, sağlık uzmanınız, tümör belirteçleri olarak adlandırılan belirli tümörlerin saldığı maddeler için kanınızı ve beyin omurilik sıvınızı kontrol eden testler isteyebilir. Ayrıca belirli tümörlerin özelliği olan gen anormalliklerini de test edebilirler.
YÖNETİM VE TEDAVİ
Beyin tümörleri nasıl tedavi edilir?
Beyin tümörü tedavisi, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır:
- Tümörün yeri, boyutu ve türü.
- Tümör sayısı.
- Yaşınız.
- Genel sağlığınız.
İyi huylu (kanserli olmayan) beyin tümörleri genellikle ameliyatla başarılı bir şekilde çıkarılabilir ve genellikle tekrar büyümezler. Genellikle, beyin cerrahınızın tümörü güvenli bir şekilde çıkarabilmesine bağlıdır.
Radyasyon tedavisi gibi yetişkinlerin beyinleri tarafından oldukça iyi tolere edilen tedaviler, özellikle beş yaşından küçük çocuklarda, bir çocuğun beyninin normal gelişimini engelleyebilir.
Sağlık hizmeti sağlayıcıları, bir tümörü tedavi etmek için sıklıkla terapilerin bir kombinasyonunu kullanır. Tedavi seçenekleriniz şunları içerebilir:
Beyin cerrahisi (kraniyotomi): Mümkün olduğunda, beyin cerrahları tümörü çıkarır. Beyninizin işlevsel bölgelerine verilen zararı en aza indirmek için çok dikkatli çalışırlar, bazen uyanık olduğunuzda (acı hissetmezsiniz) ameliyat yaparlar.
Radyasyon tedavisi: Yüksek dozda X-ışınları, bu tür tedavide beyin tümör hücrelerini yok eder veya tümörü küçültür.
Radyocerrahi: Bu, bir tümörü yok etmek için çok odaklanmış radyasyon ışınları (gama ışınları veya proton ışınları) kullanan bir radyasyon tedavisi türüdür. Bir kesi (kesik) gerektirmediği için aslında ameliyat değildir.
Brakiterapi: Bu bir radyasyon tedavisi şeklidir. Radyoaktif tohumların, kapsüllerin veya diğer implantların doğrudan kanserli tümörün içine veya yakınına cerrahi olarak yerleştirilmesini içerir.
Kemoterapi: Bu terapi, beyninizdeki ve vücudunuzdaki kanser hücrelerini öldüren antikanser ilaçlardan oluşur. Bir damara enjeksiyon yoluyla kemoterapi alabilir veya hap olarak alabilirsiniz. Sağlık uzmanınız, geride kalan kanser hücrelerini öldürmek veya kalan tümör hücrelerinin büyümesini önlemek için ameliyattan sonra kemoterapi önerebilir.
İmmünoterapi: Biyolojik terapi olarak da adlandırılan immünoterapi, kanserle savaşmak için vücudunuzun bağışıklık sistemini kullanan bir tedavi türüdür. Terapi, esas olarak, işini daha etkili bir şekilde yapmasına yardımcı olmak için bağışıklık sisteminizi uyarmaktan oluşur.
Hedefe yönelik tedavi: Bu tedavi ile ilaçlar, sağlıklı hücrelere zarar vermeden kanser hücrelerindeki belirli özellikleri hedefler. Yorgunluk ve mide bulantısı gibi kemoterapinin yan etkilerini tolere etmekte zorlanıyorsanız, sağlık uzmanınız hedefe yönelik tedavi önerebilir.
Dikkatli bekleme/aktif gözetim: Çok küçük ve semptomlara neden olmayan bir beyin tümörünüz varsa, sağlık uzmanınız düzenli testlerle tümörün büyüme belirtileri için yakından izlenmesini önerebilir.
Beyin tümörlerinin neden olduğu semptomlara yardımcı olan diğer tedaviler şunları içerir:
Şantlar: Tümör kafatasınızdaki basıncın artmasına neden oluyorsa, fazla beyin omurilik sıvısını boşaltmak için beyninize cerrahi olarak bir şant (ince bir boru parçası) yerleştirmeniz gerekebilir.
Mannitol ve kortikosteroidler gibi ilaçlar: Bu ilaçlar kafatasınızdaki basıncı azaltmaya yardımcı olabilir. Tümör çevresindeki şişliği azaltırlar.
Palyatif bakım: Bu, ciddi hastalıkları olan kişilere semptomların giderilmesi, rahatlık ve destek sağlayan özel bir bakım şeklidir. Ayrıca bakıcılara ve sevilen birinin durumundan etkilenenlere destek sağlar.
ÖNLEME
Beyin tümörleri önlenebilir mi?
Ne yazık ki, bir beyin tümörünü önleyemezsiniz. Sigara ve aşırı radyasyona maruz kalma gibi çevresel tehlikelerden kaçınarak beyin tümörü geliştirme riskinizi azaltabilirsiniz.
Beyin tümörü teşhisi konmuş birinci derece biyolojik bir akrabanız (kardeş veya ebeveyn) varsa, bunu sağlık uzmanınıza bildirmeniz önemlidir. Beyin tümörleriyle ilişkili kalıtsal bir genetik sendromunuz olup olmadığını görmek için genetik danışmanlık önerebilirler.
GÖRÜNÜM / PROGNOZ
Beyin tümörleri için prognoz (görünüm) nedir?
Beyin tümörlü insanlar için prognoz (görünüm) büyük ölçüde değişir. Prognozu etkileyen faktörler şunlardır:
- Tümörün tipi, derecesi ve yeri.
- Tümörün tamamı cerrahi olarak çıkarılmışsa.
- Yaşınız ve genel sağlığınız.
Çoğu durumda, sağlık hizmeti sağlayıcıları bir beyin tümörünü başarılı bir şekilde tedavi edebilir. Bazı insanlar semptomlara neden olmayan beyin tümörleri ile aktif ve tatmin edici bir hayat yaşarlar. Bazı insanlar için beyin tümörleri tedaviden sonra tekrarlayabilir (dönebilir). Bu size olursa, tümörün büyümesini veya yayılmasını önlemek için kemoterapi veya radyasyon dahil tedavilere devam etmeniz gerekebilir.
Beyin tümörleri için hayatta kalma oranı nedir?
Hayatta kalma oranları her beyin tümörü tipi için farklıdır ve yaşınıza, ırkınıza ve genel sağlığınıza göre değişir. Hayatta kalma oranları, ortalamalara dayalı tahminlerdir. Beş yıllık hayatta kalma oranı, insanların yüzde kaçının beyin tümörü teşhisi konduktan sonra en az beş yıl yaşadığını söyler. En yaygın benign (kanserli olmayan) primer beyin tümörü türü olan meningiom için beş yıllık sağkalım oranları şunlardır:
- 14 yaş ve altı çocuklar için %96'nın üzerinde.
- 15 ila 39 yaş arasındaki kişilerde %97.
- 40 yaş ve üstü yetişkinlerde %87'nin üzerinde.
Hayatta kalma oranları büyük ölçüde değişir ve çeşitli faktörlere bağlıdır. Teşhisinizden ne bekleyeceğiniz konusunda sağlık uzmanınızla konuşun.
Beyin tümörüm hakkında sağlık uzmanımı ne zaman görmeliyim?
Bir beyin tümörü teşhisi konduysa, tedavi görmek ve semptomlarınızı izlemek için sağlık ekibinizi düzenli olarak görmeniz gerekir.
Beyin tümörü semptomlarınız kötüleşirse veya yeni semptomlarınız varsa, sağlık uzmanınızı görmelisiniz.
Beyin tümörü tedavisinden sonra bile, düzenli olarak sağlık uzmanınıza başvurmalısınız.
Doktoruma beyin tümörü teşhisi hakkında hangi soruları sormalıyım?
Size bir beyin tümörü teşhisi konduysa, sağlık uzmanınıza aşağıdaki soruları sormanız faydalı olabilir:
Tümör kötü huylu mu yoksa iyi huylu mu?
Ne tür bir tümörüm var?
Ne tür bir tedavi benim için en iyisidir?
Tedavim yan etkilere neden olur mu?
Ne tür uzmanlar bakımımın bir parçası olacak?
Öngörüm nedir?
Ailemin üyeleri beyin tümörü geliştirme riski altında mı?
Beyin tümörü olan kişiler için herhangi bir çevrimiçi veya yüz yüze destek grubu biliyor musunuz?