Halk arasında beyin pili diye bilinen derin beyin stimülasyonu (DBS), beynin bazı bölgelerine elektrotlar yerleştirilerek bu bölgelerde oluşan anormal aktviteleri düzenlemek amacıyla elektriksel uyarılar gönderecek sistemin yerleştirilmesidir. Günümüzde özellikle Parkinson hastalığında ilaçların yeterli gelmediği olgularda bu yönteme başvurulur.

Ameliyatın Yapılış Şekli

Girişim yapılacak noktaların doğru tespit edilebilmesi ve elektrotların istenilen noktaya gönderilebilmesi için MR uyumlu bir çerçeve sistemi başa sabitlenir. Bu sistem MR görüntüleri ile örtüştürülerek, bu iş için tasarlanmış bilgisayar yazılımı ile uygulanacak elektrotların yerleri belirlenir. Daha sonra ameliyathanede hasta uyanık şekilde masaya alınır. Beyne elektrotların gönderilebilmesi için lokal anestezi uygulandıktan sonra kafatasında yaklaşık 1 cm çapında bir delik açılarak elektrot yerleştirilir. Yerleştirilen elektrotun lokalizasyonu bilgisayar ekranından MR görüntüleri üzerinde takip edilir. İşlem sırasında beynin elektriksel aktiviteleri takip edilir. Gerekli test akım verilerek hastanın yakınmalarında düzelme olup olmadığı kontrol edilir. İstenilen akım düzeyi elde edilince elektrotlara akımı sağlayacak elektronik devre ve pil sistemi cilt altından geçirilen bağlantı kabloları ile köprücük kemiği veya karın bölgesine yerleştirilerek bağlanır. 

Derin Beyin Stimülasyonu (Beyin Pili) Ameliyatları Kimlere Uygulanır?

Bu cerrahi tedavi başta Parkinson olmak üzere, esansiyel tremor (titreme hastalığı), distoni (istemsiz kasılma hastalığı), obsesif kompulsif bozukluklar (takıntı hastalığı), majör depresyon ve epilepsinin bazı türlerinde uygulanmaktadır.

Parkinson hastalarında ne zaman DBS uygulanmalıdır?

Parkinson hastalarının büyük bölümü ilaç tedavisi ile kontrol altında tutulabilmektedir. Ancak kullanılan ilaçlara karşı bir süre sonra yanıt azalmaktadır. Bu nedenle; en az 5 yıllık Parkinson geçmişi olan, ilaç dozunun artırılmasına rağmen istenilen yanıtın alınamadığı durumlar, ilaç yan etkilerinin dozu ayarlamaya engel olduğu durumlarda beyin pili tedavisi uygulanabilir.

Distoni (İstemsiz Kasılma Hastalığı) Tedavisinde DBS Uygulaması

Bu hastalık primer (birincil) veya sekonder (ikincil) olabilir. DBS ile tedaviden olumlu yanıt aldığımız grup birincil distoni hastalarıdır. Diğer grupta da uygulanabilir ancak istenen yanıtın alınması güçtür.

Bu yöntem sayesinde bu hastaların yan etkisi fazla olan ilaç tedavilerine veya botoks tedavisine gereksinimini önemli ölçüde azaltır.

Titreme (Esansiyel Tremor) Hastalığında Beyin Pili Kullanımı

Esansiyel tremor genellikle sebebi tespit edilemeyen ve günlük yaşamı önemli ölçüde sekteye uğratan titreme hastalığıdır. Bu hastalarda tıpkı parkinsonda olduğu gibi ilaç tedavisine yanıt vermediklerinde veya ilaç dozunun yükseltilmesine bağlı yan etkilere tahammül edilmediği durumlarda beyin pili tedavisi gündeme gelir.   

Tedavinin Uygulanması

DBS uygulamasına yalnız başına bir hekim karar veremez. Bu uygulama için Nöroloji, Beyin Cerrahi ve Psikiyatri hekimlerinden oluşan bir heyet birlikte onay vermektedir. Heyet birlikte hastayı değerlendirerek; ilaç tedavisinin yetersizliğine, muayene bulgularının hastalıkla örtüştüğüne, hastanın psikolojik durumunun tedaviyi kaldırabileceğine, başka ek patolojilerin hastalığın bulgularını karıştırmadığına kanaat getirir.

Beyin Pili Ameliyatının Avantajları Nelerdir?

Daha önceden bu amaçla uygulanan ameliyatlarda kalıcı bir hasar bırakarak tedavi uygulanmaktaydı. Buna bağlı istenmeyen sonuçlar olabilmekteydi.

Güncel uygulama tamamen fonskiyonel bir değişiklik sağlayan, sistem çalıştığında etkili kapatıldığında başa dönen bir sistemdir. Yani beyinde bir hasar oluşturulmamaktadır. Son teknoloji ile üretilen pillerin ömrü 10 yıla kadar çıkmıştır. Bu sürenin sonunda da pil revizyonu yaklaşık yarım saatlik küçük bir işlemdir.

Cerrahi Riskler Var Mıdır?

Diğer beyin cerrahi majör ameliyatları ile karşılaştırıldığında risk önemli ölçüde düşmektedir. Buna rağmen; kanama, enfeksiyon, beyin hasarı, elektrodun yerinin değişmesi gibi potansiyel riskler mevcuttur.